Şaşılık Nedir? Neden Olur? Türleri ve Tedavi Yöntemleri

Şaşılık (Strabismus), gözlerin paralel bakış pozisyonunu koruyamaması ve farklı yönlere kayması durumudur. Bir göz düz bakarken diğer göz içe, dışa, yukarı veya aşağı kayabilir. Çocukluk çağında sık görülmekle birlikte, yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.

Şaşılık Neden Olur?

Şaşılık, göz kaslarının uyumsuz çalışması veya sinir iletiminde sorunlar nedeniyle ortaya çıkar. Başlıca nedenler şunlardır:

• Genetik Faktörler: Ailede şaşılık öyküsü varsa, risk artar.
• Görme Kusurları: Yüksek hipermetropi, astigmatizma veya anizometropi (iki göz arasında numara farkı) şaşılığa yol açabilir.
• Sinirsel Bozukluklar: Beyindeki göz hareketlerini kontrol eden sinirlerin hasarı şaşılık oluşturabilir.
• Travma: Baş veya göz yaralanmaları kas ve sinir hasarına neden olarak şaşılığa yol açabilir.
• Kas Hastalıkları: Miyastenia Gravis gibi nöromüsküler hastalıklar şaşılık gelişimine neden olabilir.

Şaşılık Türleri

Şaşılık farklı şekillerde sınıflandırılabilir:

1. Kayma Yönüne Göre:

o İçe Kayma (Ezotropya): Gözlerden biri burun yönüne kayar.
o Dışa Kayma (Ekzotropya): Gözlerden biri dışa doğru kayar.
o Yukarı Kayma (Hipertropya): Bir göz yukarı kayar.
o Aşağı Kayma (Hipotropya): Bir göz aşağı kayar.

2. Devamlılık Durumuna Göre:

o Aralıklı (İntermittan) Şaşılık: Belli zamanlarda ortaya çıkar, özellikle yorgunluk veya hastalık dönemlerinde belirginleşebilir.
o Sürekli (Konkomitan) Şaşılık: Gözde sürekli kayma mevcuttur.

3. Sebebe Göre:

o Paralitik Şaşılık: Sinir hasarına bağlıdır, göz kasları yeterince çalışamaz.
o Akomodatif Şaşılık: Gözlük ihtiyacı nedeniyle gelişir, özellikle hipermetroplarda görülür.
o Bebeklik Şaşılığı: Doğumdan itibaren görülen ve genellikle ciddi şaşılık tiplerinden biridir.

Şaşılık Tedavisi

Şaşılık tedavisinde hastanın yaşı, şaşılığın nedeni ve derecesi dikkate alınarak farklı yöntemler uygulanabilir:

• Gözlük Kullanımı: Akomodatif (görme kusuruna bağlı) şaşılık durumlarında, özellikle hipermetropi kaynaklı şaşılıklar gözlükle düzeltilebilir.
• Kapama Tedavisi: Özellikle çocuklarda göz tembelliğini (ambliyopi) önlemek için sağlıklı göz kapatılarak zayıf gözün güçlenmesi sağlanır.
• Prizmatik Gözlükler: Hafif çift görme yaşayan hastalarda prizmatik camlar ile gözlerin hizalanması sağlanabilir.
• Botulinum Toksini (Botox) Uygulaması: Geçici olarak göz kaslarını felç ederek şaşılık derecesini azaltabilir, özellikle sinirsel nedenli şaşılıklarda uygulanabilir.
• Şaşılık Ameliyatı: Göz kaslarının gerginliğini artırma veya azaltma işlemiyle gözlerin hizalanması sağlanır. Çocuklarda ve erişkinlerde uygulanabilir.
• Görme Terapisi: Hafif şaşılık vakalarında, göz kaslarını güçlendirmek için egzersizler önerilebilir.

Sonuç

Şaşılık, sadece estetik bir problem değil, aynı zamanda görme kalitesini etkileyebilen bir rahatsızlıktır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile şaşılığın etkileri en aza indirilebilir. Çocukluk çağında fark edildiğinde tedaviye erken başlamak, kalıcı görme problemlerini önlemek açısından büyük önem taşır. Şaşılık belirtileri fark edildiğinde bir göz doktoruna başvurmak gereklidir.